Dlaczego WIBOR jest nieuczciwy?

WIBOR jest elementem oprocentowania odzwierciedlającym koszt pozyskania przez bank pieniądza, z którego potem jest finansowana akcja kredytowa. Nieco uproszczając, bank pożycza pieniądze na rynku bankowym, po to żeby następnie udzielić klientowi kredytu i w związku z tym sam musi ponosić koszt odsetek, który to koszt jest przerzucany w całości na klienta. Zysk banku związany z udzieleniem kredytu w modelowej sytuacji powinien być ograniczony wyłącznie do marży określonej w umowie.

Manipulacja banków: Jak WIBOR wpływa na wysokość odsetek kredytowych

Co istotne, to same banki określają wysokość aktualnej stawki WIBOR. Odpowiada za to grupa tzw. panelistów, w skład której wchodzi 10 największych banków prowadzących działalność w Polsce.

Przesadzony koszt: Jak WIBOR wpływa na wysokość odsetek kredytowych

Zgodnie z prawodawstwem unijnym (patrz: Rozporządzenie BMR - link) WIBOR powinien odzwierciedlać rzeczywisty koszt pozyskania przez bank pieniądza. Problem w tym, że od kryzysu finansowanego zapoczątkowanego w 2008 r. banki całkowicie zmieniły model finansowania akcji kredytowej i obecnie finansują udzielanie kredytów przede wszystkim z posiadanych depozytów (w szczególności z rachunków oszczędnościowo – rozliczeniowych i lokat) oraz emisji papierów dłużnych. To sprawia, że realny koszt pozyskania przez banki finansowania jest znacznie niższy, niż wskazywałaby na to stawka WIBOR. Wystarczy w tym względzie porównać dane historyczne dotyczące wysokości stawki WIBOR i oprocentowania rachunków ROR czy lokat.

Panelistów kontrola: Czy system ustalania WIBOR jest sprawiedliwy?

Nasuwa się przy tym oczywiste pytanie - skoro na rynku bankowym praktycznie wcale nie dochodzi do transakcji (dla przykładu: w styczniu 2021 r. 6-miesięczny WIBOR oparto na jednej transakcji, a w grudniu 2020 r. na trzech – w czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu 2020 r. nie było żadnej transakcji), to w oparciu o jakie dane banki ustalają wysokość aktualnej stawki WIBOR? Otóż, dane te opierają się na niewiążących deklaracjach składanych przez banki, zgodnie z którymi konkretny bank z grupy panelistów wskazuje, jaki byłby koszt udzielenia przez niego kredytu innemu bankowi.

WKF jako alternatywa: Czy wskaźnik referencyjny lepiej oddaje rzeczywisty koszt kredytu?

Skoro banki praktycznie wcale nie udzielają sobie kredytów, finansując akcje kredytową z oddanych w ich posiadanie pieniędzy, oczywistym jest, że dla każdego z banków, udzielających na masową skalę kredytów, bardzo korzystnym jest zawyżanie deklaracji, gdyż w skali globalnej ma to niebagatelne przełożenie na osiągane przez banki zyski. Co ciekawe i co rzadko jest poruszane w debacie publicznej, dla waluty PLN występuje alternatywny do wskaźnika WIBOR wskaźnik referencyjny WKF opracowywany przez Instytut Rynku Finansowego, który odnosi się do wysokości oprocentowania właściwego dla lokat terminowych oferowanych przez wybrane banki spółdzielcze w Polsce. Skoro zatem, jak wskazano na to powyżej, rzeczywisty koszt sfinansowania akcji kredytowej oparty jest na oprocentowaniu oferowanym przez banki depozytariuszom, nasuwa się retoryczne pytanie, dlaczego żaden z banków funkcjonujących w sektorze bankowym w Polsce nie zaczął oferować kredytobiorcom umów opartych na składowych oprocentowania w postaci marży oraz wskaźnika referencyjnego WKF, który dużo lepiej odzwierciedlałby rzeczywisty koszt pozyskania przez banki pieniądza w celu sfinansowania akcji kredytowej, aniżeli ma to miejsce w przypadku wskaźnika WIBOR?